Przejdź do treści
EBD 2020
Your official city guide to Bydgoszcz
#visitbydgoszcz

Finisaż wystawy: Jerzy Tchórzewski. Monotypia, grafika, rysunek

Gdzie?
Finisaż wystawy: Jerzy Tchórzewski. Monotypia, grafika, rysunek

Finisaż wystawy: oprowadzanie kuratorskie + otwarte warsztaty technik graficznych: frottage, monotypii oraz linorytu (6 maja 2018, godz. 11:00)


Jerzy Tchórzewski. Monotypia, grafika, rysunek
Autor: kurator: Kajetan Giziński
Wystawa czynna do: 2018-05-06
Jerzy Tchórzewski (1928-1999), jedna z najważniejszych postaci polskiej sztuki powojennej, gości w salach bydgoskiego Muzeum Okręgowego. Wystawa wpisuje się w cykl wystaw  monograficznych przedstawiających najwybitniejszych twórców, których dzieła gromadzone są w kolekcji polskiej sztuki współczesnej.
Ukończył malarstwo i obronił dyplom w pracowni Zbigniewa Pronaszki na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w 1951 roku. Po trzech latach został asystentem w Pracowni Ilustracji i Książki u prof. Jana Marcina Szancera na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1962 objął stanowisko kierownika Pracowni Malarstwa i Rysunku na Wydziale Grafiki działającym wówczas jako studium Wydziału Malarstwa tejże uczelni. Tytuł profesorski otrzymał jednak dopiero w roku 1987, ze względu na swoją działalność w AK.
Historycy i krytycy sztuki są zgodni, że Tchórzewskiego nie sposób pomylić z innym twórcą. Od początku jego malarstwo i grafika stanowiły zjawisko oryginalne, odosobnione w swej lirycznej, choć dramatycznej poetyce. Mimo, że aktywnie uczestniczył w życiu artystycznym, pozostawał trochę na uboczu, konsekwentnie, bez względu na panujące mody, rozwijając indywidualną drogę. Nie uznawał doktryn, które od młodzieńczych lat kojarzył z ideologicznym zniewoleniem realizmu socjalistycznego.
Z tej potrzeby wolności ekspresji wyniknęła twórczość awangardowa. Surrealizm przeniknął do świadomości Tchórzewskiego dzięki bliskiej przyjaźni z Kazimierzem Mikulskim (Balzakiem), który swój przydomek zyskał za sprawą typu urody oraz krzaczastych bokobrodów. Choć doskonale znał pisma teoretyków tego ruchu, jego surrealizm przejawiał się w niezwykle osobisty, odmienny sposób. Dla obu twórców, podobnie jak dla Nowosielskiego, pierwiastek nadrealny przejawiał się głównie metafizyką spod znaku Giorgio de Chirico oraz wszechobecnym napięciem erotycznym nie zaś z techniką malarską czy metodą automatyzmu.
U Jerzego Tchórzewskiego dobrze widoczne są źródła tego specyficznego postrzegania świata już we wczesnych pracach, jeszcze z czasu studiów. Na wystawie prezentowane będą  głównie dzieła z lat 50., a więc powstałe krótko po zakończeniu edukacji. Powstające wtedy pejzaże mają w sobie wiele tajemnicy i trudnej do opisania grozy, której nie można wytłumaczyć samymi tylko przeżyciami wojennymi. Stąd w większym stopniu wyniknęła abstrakcja, często związana wówczas z rodzajem lęku przed ukazaniem świata takim jakim jest. Widoki te nie przypominają żadnego konkretnego miejsca, są raczej swobodną sugestią nieistniejącej przestrzeni kształtowanej zgodnie z kaprysami wyobraźni. W takim otoczeniu pojawiają się fantastyczne rośliny i stworzenia, ale nade wszystko nie do końca realne, nagie kobiety. Nawet piękno ciała naznaczone jest jakimś piętnem spotwornienia świata. Z czasem scenerie te przerodziły się w bardzo sugestywne, apokaliptyczne przestrzenie pełne klifów, nieokreślonych stalaktytów i stalagmitów, gdzie wszystko zdaje się zagrażać. Tę w pełni już uformowaną twórczość malarską reprezentują obrazy z trzech kolejnych dekad: lat 60. 70. i 80, dopełniające katastroficzną wizję, która rodziła się na eksperymentalnym polu trudnej do kategoryzacji monotypii.
Ta specyficzna technika, popularna wśród członków zarówno I jak i II Grupy Krakowskiej, doskonale nadawała się do szybkiej, na poły malarskiej rejestracji trudnych i nieoswojonych przeżyć, które przez całe życie powracały do Tchórzewskiego. Jako mały chłopiec widział bowiem walki na ulicach, spadające bomby, uczestniczył też w akcjach dywersyjnych AK i obserwował z bliska eksterminację Żydów. Wszystko to znalazło odbicie w jego sztuce. Rysunek towarzyszył mu od najmłodszych lat, dlatego nigdy nie rozstawał się ze swoim szkicownikiem i już od pierwszych lat szkolnych marzył o studiach na Akademii. Najstarszy prezentowany na wystawie rysunek stworzył w wieku 24 lat, gdy jego warsztat był już technicznie wypracowany. Stąd też duża swoboda i śmiałość rozedrganej, nerwowej kreski, po której łatwo go rozpoznać. Rysunki Tchórzewskiego wykonane tuszem są stosunkowo spokojne, co z pewnością wynika z dyscypliny pracy ze stalówką, dlatego też łączone z lawowaniem są już zdecydowanie bardziej dynamiczne. Pełnię ekspresji uzyskał jednak dopiero w monotypii, w której, jak na malarza przystało, korzystał z właściwości różnorodnych farb. Efekty procesu twórczego często są na tyle oryginalne, że nie sposób na podstawie samej odbitki ocenić z jakich metod korzystał.
Zaskakuje podejście artysty do relacji malarstwa i grafiki, ponieważ – jak sam powtarzał – obraz nie stanowił dla niego inspiracji do grafiki, lecz odwrotnie, to grafika prowokowała nowe rozwiązania i generowała pomysły na obrazy. W obu dziedzinach uzyskiwał trochę odmienne efekty, jednak wspólna dla nich substancja farby zbliżała je do siebie. Dzięki temu również w monotypii dostrzec można wyraźną fakturę, choć nie tak grubą jak w obrazach olejnych. Wizja twórcza, krystalizująca się już w czasie studiów była od początku bardzo spójna, dlatego technologiczne uwarunkowania nie wpływały znacząco na uzyskiwane efekty, choć w pełni korzystał z właściwości każdego materiału.
Na wystawie w Muzeum Okręgowym obecne są dzieła Jerzego Tchórzewskiego wykonane w prawie wszystkich stosowanych przez niego technikach, co pozwala, mimo niezwykłej płodności twórczej, stworzyć pełny obraz jego sztuki. Dominować będzie jednak najmniej znana w dorobku artysty oraz rzadko prezentowana monotypia. Ekspozycja została zorganizowana z okazji dziewięćdziesiątej rocznicy urodzin, przypadającej w czasie jej trwania. Wystawa mogła powstać dzięki użyczeniu zespołu prac znajdujących się w kolekcji syna artysty, Krzysztofa Tchórzewskiego.
Kajetan Giziński
Wernisaż wystawy odbędzie się w Galerii Sztuki Nowoczesnej 22 marca 2018 roku, o godz. 18.00, wstęp wolny.
Wystawa czynna: 22 marca – 6 maja 2018 r.   
Wystawie "Jerzy Tchórzewski. Monotypia, grafika, rysunek" towarzyszy projekcja filmu „Jerzy Tchórzewski – świadectwo czasu”. Zapraszamy do obejrzenia filmu 22 kwietnia na godz. 19.00 do Kina Orzeł (MCK, ul. Doktora Karola Marcinkowskiego 12 ). Wstęp wolny.
Film „Jerzy Tchórzewski – świadectwo czasu” przedstawia wszechstronnie historię życia profesora Tchórzewskiego. Powstał na podstawie wcześniej opublikowanych książek: „Świadectwo oczu – wspomnienia z lat 1946-1957” oraz „Świadectwo dojrzałości. Wspomnienia z lat 1928-1945”. Na całość składają się liczne nagrania archiwalne z wypowiedziami znajomych i przyjaciół, a także samego twórcy, spośród których znaczna część nie była wcześniej publikowana. Wielowątkowa narracja prowadzi od wczesnego dzieciństwa, przez mroki wojny, lata studenckie i okres dojrzałości aż do śmierci artysty. Obraz dopełnia bogata dokumentacja fotograficzna, pochodząca z różnorodnych źródeł, a także dzieła malarskie i graficzne Jerzego Tchórzewskiego oraz twórców, z którymi często wystawiał. Film był finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz dofinansowany ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Kultura – interwencje 2017. Edycja jesienna”.

______________________
Kalendarz wydarzeń
odbywających się w Bydgoszczy miej zawsze pod ręką dzięki aplikacji mobilnej (Android i iOS).
______________________
Informacje o wydarzeniach przesyłajcie na adres wydarzenia@visitbydgoszcz.pl
______________________
Bydgoskie Centrum Informacji nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek zmiany miejsc, godzin i dat wydarzeń.

do góry

We use cookies to facilitate the use of our services. If you do not want cookies to be saved on your hard drive, change the settings of your browser.

I understand